Urlop na żądanie — ile dni przysługuje?

Różne sytuacje w życiu mogą wpłynąć na to, że będziemy musieli wziąć nieplanowane dni wolne, czyli urlop na żądanie. Warto wtedy znać przepisy dotyczące tego typu urlopu, które są regulowane przez Kodeks pracy. Komu przysługuje urlop na żądanie? Kiedy i jak zgłosić wolne na żądanie? Jakie są zasady korzystania z urlopu na żądanie? Jak i komu złożyć wniosek o urlop na żądanie?

SPIS TREŚCI

• Co to jest urlop na żądanie? Komu przysługuje?
• Ile dni wolnego na żądanie?
• Czy urlop na żądanie jest płatny?
• Powód urlopu na żądanie
• Czy Urlop na żądanie można łączyć?
• Odmowa urlopu na żądanie przez pracodawcę
• Niewykorzystany urlop na żądanie — czy przechodzi na następny rok?
• Jak zgłosić urlop na żądanie?
• Urlop na żądanie — zasady korzystania

Co to jest urlop na żądanie ? Komu przysługuje urlop na żądanie?

Urlop na żądanie to płatny urlop, który przysługuje pracownikom niezależnie od wymiaru i systemu czasu pracy, ale zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Pracownik musi również nabyć prawo do urlopu wypoczynkowego. Osoby, które są zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, nie mają możliwości żądania urlopu.

Ile dni wolnego na żądanie?

Pracownik ma do wykorzystania w ciągu roku 4 dni urlopu na żądanie. Należy wiedzieć, że nie jest to dodatkowy urlop przysługujący pracownikowi, lecz specyficzny sposób wykorzystania już przysługującego urlopu. Powinien być wykorzystywany w sytuacjach kryzysowych.

Urlop na żądanie to część urlopu wypoczynkowego, który ma ten sam charakter w świetle prawa. Pracownik powinien zgłosić urlop na żądanie najpóźniej w tym samym dniu rozpoczęcia urlopu.

Podstawa prawna:

Kodeks pracy przepis art. 167(2) “Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.”

Czytaj też: Urlop uzupełniający — na czym polega?

Czytaj też: Jak napisać wypowiedzenie umowy o pracę?

Czy urlop na żądanie jest płatny?

Tak, urlop na żądanie należy do urlopu wypoczynkowego, a więc jest urlopem płatnym. Zasady zapłaty są takie same. Pracownikowi, który składa wniosek o urlop przysługuje 100% należnego wynagrodzenia. Należy pamiętać, że wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ustalane jest z uwzględnieniem stałych i zmiennych składników wynagrodzenia.

Powód urlopu na żądanie

Nie jest konieczne tłumaczenie pracodawcy powodów wzięcia urlopu na żądanie. Zazwyczaj ma to miejsce w sytuacjach nagłych, gdy nie ma możliwości skorzystania z urlopu zdrowotnego (L4) lub urlopu wypoczynkowego. Często są to sytuacje, takie jak:

• nagłe zachorowanie kogoś bliskiego
• problem z dojazdem do pracy
• złe samopoczucie
• sprawy rodzinne
• sytuacje losowe (zalanie mieszkania, zatrzaśnięte drzwi)
• nagła choroba pracownika, bez możliwości udania się do lekarza po zwolnienie
• śmierć bliskiego, na który nie przysługuje urlop okolicznościowy
• wypadek

Czy urlop na żądanie można łączyć?

Każdy pracownik zatrudniony na umowie o pracę, jeśli nabył prawo do urlopu wypoczynkowego ma możliwość wykorzystania cztery dni urlopu na żądanie. Może on być wykorzystany w różny sposób, w zależności od potrzeb pracownika:

• 4 dni urlopu za jednym razem
• 4 dni wolnego osobno
• 3 dni wolnego za jednym razem i 1 osobno
• 2 razy po 2 dni wolnego na żądanie

Bez względu na to, na ile dni wolnych od pracy zdecyduje się pracownik, nie ma on obowiązku do uzasadniania swojej decyzji. Przepisy Kodeksu pracy jasno określają, że urlop na żądanie jest czasem, z którego pracownik nie musi się tłumaczyć. Najczęściej powody korzystania z tego typu urlopu są bardzo osobiste, takie jak nagła sytuacja rodzinna czy inne nieprzewidziane okoliczności, dlatego nie ma potrzeby udzielania szczegółowych wyjaśnień.

Czytaj też: Pokolenie Z — jak wpływa na rynek pracy?

Czytaj też: Zwolnienie lekarskie a umowa zlecenie

Odmowa urlopu na żądanie przez pracodawcę

Według przepisów Kodeksu pracy pracodawca ma prawo odmowy udzielenia urlopu. Sprawa wygląda podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego. Przełożony jest obowiązany do udzielenia urlopu, ale może odmówić w określonych sytuacjach:

• w momencie zagrożenia zakładu pracy
• jeśli nieobecność pracownika może przeszkodzić ciągłości pracy w firmie
• zaistnienia ważnej, wcześniej nieprzewidzianej sytuacji

Jeśli pracodawca odmawia urlopu, to musi mieć do tego poważny powód. Brak zgody na urlop i pozostanie w domu na własną rękę może zakończyć się dla pracownika posądzeniem o naruszenie podstawowych jego obowiązków, wynikających z Kodeksu pracy, czyli skutkować nieusprawiedliwioną nieobecnością.

Brak zgody pracodawcy — kiedy może nastąpić?

Przykładowo, gdyby pracownik zgłosił chęć skorzystania z takiego urlopu w dniu, w którym od wielu miesięcy miał zaplanowane ważne obowiązki służbowe, odmowa pracodawcy mogłaby okazać się uzasadniona.

Niewykorzystany urlop na żądanie — czy przechodzi na następny rok?

W przypadku urlopu wypoczynkowego niewykorzystane dni wolne w ciągu roku przechodzą na następny rok. 1 stycznia 2024 r. niewykorzystane w 2023 roku dni urlopu na żądanie zmienią się w zwykły urlop. Pracownik powinien go wybrać do 31 grudnia 2024 r.

Jak zgłosić urlop na żądanie?

W przypadku urlopu na żądanie nie ma konieczności składania wcześniejszego wniosku, zwłaszcza w nagłych sytuacjach, kiedy nawet niemożliwe jest stawienie się w pracy. Ważne jest jednak, aby poinformować pracodawcę o zamiarze skorzystania z urlopu jak najwcześniej, najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem pracy. Oczywiście, termin zgłoszenia urlopu może być różny w zależności od procedur określonych w regulaminie zakładu pracy.

Urlop na żądanie — zasady korzystania

• Każdemu pracownikowi przysługuje urlop na żądanie jeśli jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz nabył prawo do urlopu wypoczynkowego.
• Pracownikowi przysługuje 4 dni wolnego na żądanie, które może wykorzystać w ciągu roku.
• Kodeks pracy nie określa, w jakich sytuacjach pracownik może wziąć urlop na żądanie.
• Może się zdarzyć, że pracodawca odmówi urlopu na żądanie, ale może to zrobić tylko w określonych sytuacjach.
• Urlop na żądanie należy zgłosić pracodawcy najpóźniej w tym samym dniu. Można to zrobić w dowolny sposób, telefonicznie lub mailowo.
• Pracownikowi nie może zostać udzielony urlop na żądanie na 8 godzin, jeśli jego praca zaplanowana jest na 12 godzin.
• Pracownik ma możliwość wykorzystania części swojego urlopu na żądanie, jeśli nie pozostało mu już do wykorzystania tyle dni urlopowych, ile wynosi standardowy wymiar czasu pracy danego dnia.
• W trakcie składania wniosku o urlop, pracodawca nie ma prawa pytać o przyczyny urlopu.
• Pracodawca nie może ukarać pracownika za wzięty urlop na żądanie.

Urlop na żądanie to nie dodatkowe wolne, ale część urlopu wypoczynkowego. Każdej osobie zatrudnionej na umowie o pracę, która nabyła prawo do urlopu, przysługują 4 dni wolnego na żądanie. Może to być czas wypoczynku lub nagła sytuacja. Ostateczną decyzję na temat wypoczynku pracownika podejmuje pracodawca, to on musi wyrazić zgodę na żądanie urlopu. Zgłoszenie wolnego na ostatnią chwilę może być źle przyjęte, warto więc poinformować pracodawcę odpowiednio wcześniej (o ile jest taka możliwość).

Sprawdź też: Ergofobia — jak poradzić sobie z lękiem przed pracą?