Odprawa dla pracownika — kiedy się należy?Odprawa dla pracownika — kiedy się należy?
Odprawa dla pracownika to świadczenie, które przysługuje w określonych przypadkach rozwiązania umowy o pracę. Choć wiele osób nie jest świadomych swoich praw w tym zakresie, warto wiedzieć, kiedy odprawa dla pracownika jest obowiązkowa, jakie są jej warunki i w jakiej wysokości może zostać przyznana. Kiedy należy się odprawa przy zwolnieniu pracowników? Ile wynosi maksymalna odprawa? Jak obliczyć odprawę pieniężną? Jak ustala się wysokość odprawy pieniężnej?
SPIS TREŚCI
- Rodzaje odprawy według Kodeksu pracy
- Kiedy należy się pracownikowi odprawa pieniężna?
- Grupowe zwolnienia a odprawa
- Jaka jest wysokość odprawy pracownika?
- Odprawa pośmiertna pracownika
- Odprawa emerytalna — kiedy przysługuje?
- Czy pracodawca może ustalić korzystniejsze warunki odprawy?
- Kiedy nie należy się odprawa przy zwolnieniu?
Rodzaje odprawy według Kodeksu pracy
Przepisy dotyczące odprawy dla pracownika zostały uregulowane w Kodeksie pracy oraz ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wynika z nich, że można wyróżnić trzy sytuacje, w których należy się pracownikowi odprawa:
- przejście na emeryturę/rentę,
- śmierć pracownika,
- rozwiązanie umowy z pracownikiem z przyczyn niezależnych od niego (zwolnienie indywidualne lub zwolnienia grupowe).
Kiedy należy się pracownikowi odprawa pieniężna?
Najważniejszym kryterium, które pracownik musi spełnić, aby dostać odprawę jest rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn od niego niezależnych. Pod uwagę bierze się także ilość zatrudnionych pracowników w firmie. Przepisy ustawy obowiązują w przypadku rozwiązania umowy o pracę w firmie zatrudniającej minimum 20 pracowników, gdy przyczyna zakończenia stosunku pracy nie wynika z winy pracownika.
Rozwiązanie umowy musi odbyć się za wypowiedzeniem złożonym przez pracodawcę lub za porozumieniem stron. Dotyczy to głównie zwolnień grupowych, gdzie dochodzi do zwolnienia określonej w ustawie liczbie pracowników w nieprzekraczalnym okresie 30 dni.
Pracownik ma prawo do odprawy także wtedy, gdy powód wypowiedzenia jest uzasadniony, a rozwiązanie umowy następuje za porozumieniem stron. Dotyczy to sytuacji, gdy w ciągu 30 dni pracodawca zwalnia mniejszą ilość pracowników.
Pracownik ma prawo do odprawy tylko w przypadku zwolnienia przez pracodawcę. Mogą być to powody ekonomiczne, organizacyjne lub z powodu likwidacji stanowiska pracy. Przyczyną zwolnienia może być np. konieczność redukcji miejsca, problemy finansowe itp. Prawo do odprawy może również dawać sytuacja, w której firma zmniejsza zatrudnienie, ale głównie przez obniżenie kosztów pracy, a nie liczbę etatów.
Odprawa przysługuje pracownikom, którzy zostali zwolnieni indywidualnie, pod warunkiem że firma zatrudnia co najmniej 20 osób. Nie tylko zwolnienie, ale także rozwiązanie umowy za porozumieniem stron może uprawniać do odprawy – jednak pracownik musi udowodnić, że to pracodawca zaproponował rozwiązanie umowy.
Czytaj też: Urlop na żądanie — ile dni przysługuje?
Czytaj też: Audyt personalny — dlaczego warto przeprowadzać?
Grupowe zwolnienia a odprawa
Przepisy ustawy mają zastosowanie, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób musi zwolnić pracowników z przyczyn niezależnych od nich. Zwolnienie może nastąpić przez wypowiedzenie lub za porozumieniem stron, a obejmuje przynajmniej:
- 10 pracowników, jeśli firma zatrudnia mniej niż 100 osób,
- 10% pracowników, gdy firma zatrudnia od 100 do 299 osób,
- 30 pracowników, jeśli firma ma co najmniej 300 osób.
Jeśli pracodawca zwalnia co najmniej 5 osób za porozumieniem stron, to również zalicza się to do grupowych zwolnień.
Jaka jest wysokość odprawy pracownika?
Na wysokość odprawy pracownika wpływa staż pracy u pracodawcy i wysokość wynagrodzenia, jakie otrzymywał przed wypowiedzeniem. Zgodnie z przepisami prawa pracy, odprawa dla zwolnionego pracownika przysługuje w wysokości:
- jednomiesięcznej pensji, jeśli pracował u tego pracodawcy krócej niż 2 lata,
- dwumiesięcznej pensji, jeśli był zatrudniony od 2 do 8 lat,
- trzymiesięcznej pensji, jeśli pracował ponad 8 lat.
Odprawa pieniężna jest wyliczana na takich samych zasadach, jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia, ustalanej według obowiązujących przepisów w dniu rozwiązania umowy o pracę.
Odprawa pośmiertna pracownika
Odprawa pośmiertna jest wypłacana w sytuacji, kiedy umrze pracownik podczas trwania stosunku pracy lub zaraz po jego zakończeniu, tylko wtedy gdy śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy powstałej wskutek choroby. Prawo do odprawy pośmiertnej jest niezależne od przyczyny zgonu pracownika.
Odprawa pośmiertna przysługuje:
- małżonkowi,
- innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Odprawa pośmiertna przysługuje głównie małżonkowi zmarłego, ale jeśli byli w separacji, świadczenie to nie jest wypłacane. Inni uprawnieni to członkowie rodziny, którzy mają prawo do renty rodzinnej, np. dzieci (biologiczne, adoptowane, przyjęte na wychowanie) do 16. roku życia lub do 25., jeśli się uczą. Dzieci całkowicie niezdolne do pracy mogą otrzymać odprawę niezależnie od wieku. Odprawa przysługuje także rodzicom, ale tylko jeśli są niezdolni do pracy lub mają powyżej 50 lat.
Odprawa pośmiertna nie należy się osobom pozostającym w separacji czy konkubinacie.
Ile wynosi odprawa pośmiertna pracownika?
Odprawa pośmiertna przysługuje niezależnie od długości pracy zmarłego, ale jej wysokość zależy od tego, jak długo był zatrudniony u danego pracodawcy. Zgodnie z Kodeksem pracy, jej wartość to:
- równowartość jednomiesięcznej pensji, jeśli pracownik pracował krócej niż 10 lat,
- trzymiesięczna pensja, jeśli pracował co najmniej 10 lat,
- sześciomiesięczna pensja, jeśli pracował co najmniej 15 lat.
Czytaj też: Autoprezentacja — czym jest i jakie są zasady?
Czytaj też: Telefon służbowy — jakie są zasady korzystania?
Odprawa emerytalna — kiedy przysługuje?
Odprawa emerytalna to jednorazowe wsparcie finansowe, które otrzymuje pracownik w momencie przejścia na emeryturę. Świadczenie to jest wypłacane przez ostatniego pracodawcę, u którego dana osoba była zatrudniona. Do odprawy emerytalnej uprawniony jest:
- pracownik, który osiągnął wiek emerytalny i nabył prawo do świadczenia
- pracownik, który był zatrudniony na podstawie umowy o pracę,
- pracownik, który zakończył zatrudnienie z powodu przejścia na emeryturę, oraz nie otrzymał wcześniej odprawy.
Wysokość odprawy emerytalnej zależy od długości stażu pracy oraz wewnętrznych zasad obowiązujących w firmie. Zgodnie z Kodeksem pracy, minimalna odprawa emerytalna wynosi równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia. Emeryt ma prawo do odprawy zgodnie z regulacjami w firmie, a pracodawca może zdecydować się na wyższe świadczenie, jeśli uzna to za stosowne.
Czy pracodawca może ustalić korzystniejsze warunki odprawy?
Niezależnie od regulacji zawartych w Kodeksie pracy, pracodawca może zwiększyć wysokość odprawy pieniężnej, ale musi być to zapisane w wewnętrznych przepisach prawa pracy. Korzystniejsze warunki odprawy mogą również ustalić pracodawcy małych firm, którzy zatrudniają poniżej 20 osób.
Te zasady mogą precyzować różne aspekty, takie jak powody wypowiedzenia, długość zatrudnienia u danego pracodawcy, czy liczba pracowników zwalnianych w danym miesiącu, co może wpływać na prawo do odprawy.
Kiedy nie należy się odprawa przy zwolnieniu?
Odprawa pieniężna przysługuje tylko w określonych sytuacjach, które regulowane są przez prawo pracy. Odprawa z pewnością nie należy się:
- jeżeli pracownik rozwiązał umowę sam,
- w firmach liczących mniej niż 20 osób,
- gdy zwalniany pracownik pracuje na podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło,
- jeżeli umowa wygasła z upływem czasu, na jaki została zawarta,
- W przypadku indywidualnego zwolnienia, jeśli umowa jest rozwiązana nie tylko z powodu pracodawcy (np. z winy pracownika lub to pracownik złożył wypowiedzenie), a zwolnienie nie spełnia kryteriów zwolnienia grupowego.
Pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w sytuacji, gdy dochodzi do ustania stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia umowy (zwolnienia przez pracodawcę). Warunki wypłaty odprawy są ściśle regulowane i zależą od długości zatrudnienia oraz przyczyny zakończenia stosunku pracy. Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników jest przyznawana zgodnie z przepisami prawa pracy, ale każdy z pracodawców ma prawo zmienić warunki na korzystniejsze.
Sprawdź też: Success fee — czym jest?
Podobne wpisy
