Wypalenie zawodowe — jak sobie radzić?

[:pl]

[:]

SPIS TREŚCI:

• Wypalenie zawodowe — co to jest?
• Jakie są etapy wypalenia zawodowego?
• Przyczyny wypalenia zawodowego
• Problem wypalenia zawodowego dotyczy coraz młodszych
• Objawy wypalenia zawodowego
• Jakie zawody narażone są najbardziej na wypalenie zawodowe?
• Jak wypalenie zawodowe wpływa na pracę zawodową?
• Skutki wypalenia zawodowego
• Wypalenie zawodowe podstawą do L4?
• Leczenie wypalenia zawodowego — jak zapobiegać?

Wypalenie zawodowe — co to jest?

Wypalenie zawodowe (z ang. professional burnout) to zespół objawów, które charakteryzują się utratą motywacji i zapału do pracy oraz brakiem poczucia satysfakcji z wykonywanych obowiązków. Występuje ono coraz częściej, a jego skutki mogą być odczuwalne w każdej branży i na każdym stanowisku. Przejawy wypalenia zawodowego mogą mieć negatywny wpływ nie tylko na pracownika, ale również na jego otoczenie, w tym na rodzinę, przyjaciół czy współpracowników. Termin wypalenia zawodowego został wprowadzony przez psychiatrę Herberta Freudenbergera w latach 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych i obecnie jest to powszechnie znane zjawisko w środowisku pracy. Z ciekawostek kiedyś zjawisko wypalenia zawodowego było lekceważone i odsuwane. Kojarzyło się z zaburzeniami psychicznymi.

Jakie są etapy wypalenia zawodowego?

Wypalenie zawodowe pojawia się tam, gdzie zostaje zachwiana równowaga między zmęczeniem a regeneracją organizmu. Osoby wypalone zawodowo mogą mieć problem z codziennymi obowiązkami w pracy, brakiem zaangażowania i motywacji.

Początek wypalenia zawodowego może wyglądać niepozornie i objawiać się głównie zmęczeniem i problemem z motywacją do pracy. Zjawisko to można podzielić na trzy fazy wypalenia zawodowego:

Koncepcja wypalenia zawodowego według Christiny Maslach:

• emocjonalne — początek wypalenia zawodowego rozpoczyna się od emocjonalnego wyczerpania. Najpierw pojawiają się problemy z koncentracją, ciągłe zmęczenie. Coraz częściej jesteśmy senni w pracy, więcej chorujemy, pojawia się drażliwość i brak motywacji.
• interpersonalne — kolejnym etapem wypalenia zawodowego pracownika jest depersonalizacja, czyli problemy z relacjami międzyludzkimi. Jest to negatywne reagowanie na ludzi, tworzenie dystansu między nimi, brak chęci do budowania relacji. Osoba dotknięta wypaleniem ma problem z zaangażowaniem w pomaganie innym.
• poznawcze – osoby doświadczające wypalenia odczuwają niezadowolenie ze swojej pracy. Mają poczucie wyczerpania fizycznego, marnowania czasu. Wiele osób ma problemy z pewnością siebie. Zauważyć można duże obniżenie jakości oraz wydajności pracy.

Przyczyny wypalenia zawodowego

Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do rozwoju wypalenia zawodowego. Jednym z najważniejszych jest nadmiar pracy i ciągły stres związany z wykonywanymi obowiązkami. Zbyt duża liczba zadań do wykonania w krótkim czasie, ciągłe napięcie i presja ze strony przełożonych oraz brak wsparcia ze strony kolegów i współpracowników mogą przyczynić się do poczucia wyczerpania i niemożności radzenia sobie z sytuacją.

Należy pamiętać, że zazwyczaj nie jest to jeden czynnik. Przyczyn syndromu wypalenia może być wiele. Możliwe są czynniki indywidualne — związane z naszym niskim poczuciem własnej wartości, perfekcjonizmem lub brakiem odporności na stres zawodowy. Często jednak przyczyny wychodzą z sytuacji zewnętrznych, które na nas negatywnie wpływają. Jakie są najczęstsze przyczyny wypalenia zawodowego?:

• wysokie wymagania
• zależność
• zła organizacja pracy, złe zarządzanie zespołem
• duża odpowiedzialność
• problemy z kontrolowaniem emocji
• pracoholizm
• przepracowanie
• brak satysfakcji z pracy
• zła atmosfera w firmie
• nieprzyjemne stosunki z przełożonymi i współpracownikami
• zbyt duża ilość obowiązków zawodowych
• mobbing
• niskie wynagrodzenie, brak premii, brak możliwości awansu
• niepewność w kontaktach międzyludzkich
• brak work-life balance
• brak wsparcia, brak zaufania
• rywalizacja w miejscu pracy
• brak rozwoju
• przedmiotowe traktowanie innych
• bezradność

Problem wypalenia zawodowego dotyczy coraz młodszych

Syndrom wypalenia zawodowego kojarzy się nam z osobami, które pracują w swoim zawodzie pół życia. Niestety wypalenie zawodowe dotyka coraz częściej osób młodych, które są poniżej 30 roku życia. Spowodowane to może być tym, że młodzi ludzie mają inne wyobrażenia o pracy, o swoich obowiązkach i zadaniach. Wypalenie zawodowe wiąże się z szybkim tempem współczesnego życia, które dąży do robienia wielu rzeczy naraz — czasem kosztem naszego samopoczucia. Ponieważ przyczyną wypalenia zawodowego młodych osób może być również ich niższa pozycja, w stosunkach służbowych mogą bać się odmówić polecenia pracodawcy z obawy przed utratą pracy.

Oprócz tego należy pamiętać, że niechęć do pracy może wynikać z ogólnego wypalenia życiowego — może być wynikiem problemów osobistych, problemów rodzinnych, trudnej sytuacji rodzinnej czy zaburzeń psychicznych, np. depresji. Warto z takimi problemami udać się do specjalisty.

Objawy wypalenia zawodowego

Wypaleniu zawodowemu towarzyszy wiele symtpomów fizycznych jak i psychicznych. W jaki sposób rozpoznać wypalenie zawodowe? Pierwsze objawy wypalenia mogą być bardzo niepozorne. Jakie mogą być objawy wypalenia zawodowego?

• chroniczne zmęczenie, brak energii
• strach przed pójściem do pracy
• brak cierpliwości
• drażliwość
• brak satysfakcji z pracy
• unikanie kontaktu ze współpracownikami i pracodawcą
• brak zaangażowanie w życie firmy
• niskie poczucie własnej wartości
• brak pewności siebie
• problemy z zasypianiem, problemy ze snem
• poczucie bezsensu
• apatia
• skłonność do używek
• fizyczne objawy wypalenia (migreny, bóle głowy, problemy żołądkowe, bóle kręgosłupa, bóle mięśni)
• problemy z pamięcią, koncentracją
• fizyczne wyczerpanie, emocjonalne wyczerpanie
• niezainteresowanie branżą
• problemy psychiczne: depresja, zaburzenia lękowe, niechęć do życia
• spadek lub wzrost wagi ciała
• poczucie braku perspektyw, braku sensu w tym co się robi, poczucie bezradności

Jakie zawody narażone są najbardziej na wypalenie zawodowe?

Na wypalenie zawodowe narażone są wszystkie osoby pracujące, mające kontakt z innymi ludźmi. Nie przychodzi ono nagle, ale jest procesem, a powodów powstawania wypalenia zawodowego jest wiele. Osoby zagrożone wypaleniem zawodowym najczęściej wkładają w pracę dużo serca, spychają na dalszy plan swoje samopoczucie. Nie umieją znaleźć balansu pomiędzy życiem zawodowym a osobistym. Dotyczy to ludzi, którzy w swojej pracy niosą pomoc innym. Wypalenie zawodowe wywołane jest najczęściej czynnikami zewnętrznymi, ale powodem mogą być również czynniki indywidualne. Kto narażony jest na wypalenie zawodowe?

• pracownicy służby zdrowia: lekarze, psychiatrzy, pielęgniarki, ratownicy medyczni, psychologowie
• pracownicy medyczni: opiekunowie osób starszych
• fizjoterapeuci, masażystki
• pracownicy administracji, pracownicy socjalni, pracownicy opieki społecznej
• pracownicy gastronomii (kucharze, kelnerzy)
• pracownicy więzień, resocjalizacji
• policjanci, strażacy
• pracownicy edukacyjni: nauczyciele, pracownicy kształcenia zawodowego, pedagodzy
• artyści, pisarze, freelancerzy
• handlowcy

Jak wypalenie zawodowe wpływa na pracę zawodową?

Syndrom wypalenia zawodowego jest poważnym problemem, z którym borykają się pracownicy różnych branż. Ciągły stres może prowadzić do objawów zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Nieleczony może prowadzić do poważnych chorób, takich jak depresja, zaburzenia lękowe i psychosomatyczne.

Syndrom ten pojawia się w przypadku braku odpowiedniego odpoczynku po pracy. Konsekwencje tego problemu mogą być odczuwalne nie tylko przez pracownika, ale również przez jego rodzinę oraz pracodawcę. Niezdolność radzenia sobie z wypaleniem zawodowym może prowadzić do utraty efektywności w pracy, częstych nieobecności, a nawet poczucia niekompetencji i trudności z organizacją pracy. Wraz z upływem czasu, wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnego wyniszczenia organizmu.

Warto podjąć walkę z wypaleniem zawodowym i próbować go zapobiegać, ponieważ może on znacznie wpłynąć na nasze życie zawodowe i prywatne.

Czytaj też: Mobbing w pracy — jak go rozpoznać i co robić?

Czytaj też: Benefity dla pracowników — co można oferować?

Skutki wypalenia zawodowego

Skutki wypalenia zawodowego mogą być bardzo groźne, zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Często zdarza się, że osoby doświadczające wypalenia zawodowego przenoszą swój stan na życie prywatne i zawodowe. Osoba wypalona ma problemy z chodzeniem do pracy, motywacją i wydajnością. Może to zaważyć na tym, że będzie popełniało się w pracy błędy, które przełożą się na złe wyniki firmy.

Wypalenie zawodowe podstawą do L4?

Osoby wypalone charakteryzują się problemami z efektywnością w pracy i brakiem chęci do wykonywania obowiązków zawodowych. W 2019 roku WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowia zatwierdziła wypalenie zawodowe jako syndrom. Natomiast od 1 stycznia 2022 roku istnieje możliwość wystawiania zwolnienia lekarskiego na to zjawisko. Od tego momentu pracownik może skorzystać z L4, jeśli czuje się przemęczony wykonywaniem obowiązków w pracy.

Leczenie wypalenia zawodowego — jak zapobiegać?

Pojęcie wypalenia zawodowego stało się coraz częstszym zjawiskiem w każdym zawodzie. Z badań z 2016 roku wynika, że prawie 25% Polaków ma wypalenie zawodowe. Ten odsetek z roku na rok rośnie.

Podejmowanie obowiązków zawodowych wiąże się z dużym wysiłkiem i może prowadzić do uczucia zmęczenia fizycznego i psychicznego. Symptomy wypalenia mogą być różne, u każdej osoby wyglądają inaczej. Sposobów radzenia sobie z wypaleniem jest wiele. Aby z nim walczyć należy znaleźć źródła wypalenia zawodowego.

Jak radzić sobie z wypaleniem? Jak mu zapobiegać? Profilaktyka wypalenia zawodowego:

• Ustalaj realistyczne cele – nie nakładaj na siebie zbyt dużo, jeśli nie czujesz, że dasz radę z wszystkim nadążyć.
• Organizuj czas pracy – planowanie dnia i tygodnia pomoże uporządkować Twoją pracę. Stawiaj
• Zachowaj work-life balance – zdrowa równowaga między życiem prywatnym a jest bardzo istotna.
• Określ czego potrzebujesz w pracy – zastanów się jakie masz oczekiwania wobec pracy, zaproponuj swojemu pracodawcy np. większą ilość spotkań, poprawienie komunikacji i relacji między pracownikami, zaproponuj szkolenia lub kursy.
• Zadbaj o swój rozwój – jeśli w Twojej pracy nie ma możliwości poszerzania wiedzy, to możesz to robić samemu! Zapisuj się na branżowe webinary, czytaj książki związane z rozwojem osobistym i zawodowym, ogląaj poradniki. Internet to ogromne źródło wiedzy.
• Rób przerwy w pracy – krótkie przerwy pomogą opanować stres i trochę się zrelaksować.
• Pracuj nad swoją kreatywnością — spróbuj wykonywać swoje czynności trochę inaczej niż zawsze. Pozwoli Ci to uniknąć rutyny.
• Włącz pozytywne emocje – postaraj się zmienić swoje nastawienie do pracy. Nasze samopoczucie zależy głównie od nas samych.
• Naucz się odpoczywać po pracy – prawidłowa regeneracja organizmu pozwoli Ci nabrać nowych sił.
• Porada specjalisty – Leczenie wypalenia zawodowego można rozpocząć również u psychologa, który pomoże poradzić sobie z tym zjawiskiem.

Wypaleniu zawodowemu warto zapobiegać niż leczyć. Urozmaicaj swoją pracę. Staraj się mieć pozytywne nastawienie.

Podsumowanie:

• Problem wypalenia zawodowego może dotyczyć każdej branży. Wypalenie zawodowe działa uniwersalnie, może dopaść każdą grupę wiekową.
• Na zespół wypalenia zawodowego szczególnie narażone są prace, w których ma się bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem. Osoby wykonujące pracę pomagając innym są najbardziej narażone na wypalenie.
• W psychologii wypalenie zawodowe jest stosunkowo nowym pojęciem.
• Podzielić wypalenie zawodowe można na trzy kategorie objawów: emocjonalne, fizyczne, psychiczne.
• Czynniki wypalenia zawodowego są różne, główną przyczyną jest długotrwały stres związany z wykonywaną pracą zawodową.
• Pierwsze symptomy wypalenia zawodowego mogą być niewidoczne, warto więc im zapobiegać. Kryzysem zawodowego wypalenia może być unikanie pracy.
• Wypalenie zawodowe znacząco wpływa na obniżenie efektywności w pracy.
• Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu może pomóc uniknąć braku motywacji do pracy.
• Aby nie dopuścić do rozwinięcia wypalenia zawodowego należy przestrzegać higieny pracy i prowadzić zdrowy tryb życia.

Jeśli wykonywanie obowiązków zawodowych staje się dla nas coraz trudniejsze, można wykonać testy — Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (LBQ) lub Maslach Burnout Inventory (MBI), które pokazują nam, czy nasz brak motywacji do pracy stał się już wypaleniem.

Wypalenie zawodowe badane jest od wielu lat. Jest odpowiedzią organizmu na stres. Jego źródłem jest sytuacja w pracy. Wszystkie skutki są poważne i mogą mieć długoterminowe konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego pracowników, a także dla ich wydajności zawodowej i jakości życia w ogóle.

Jeśli widzisz u siebie objawy wypalenia — postaraj się z nim walczyć! Pozwól sobie zapomnieć o problemach zawodowych i ciesz się życiem.

Sprawdź też: Prokrastynacja — co to jest, jak z tym walczyć?