Nepotyzm w pracy — czy jest groźny dla firmy?

[:pl]

Nepotyzm w pracy to coraz częstsze zjawisko, które może wystąpić w każdej firmie. Oznacza zatrudnianie członków rodziny, ze względu na ich znajomość, a niekoniecznie umiejętności. Czym dokładnie jest nepotyzm? Jakie są skutki nepotyzmu w pracy? Jak walczyć z nepotyzmem w pracy? Czy nepotyzm w pracy jest karany?

nepotyzm w pracy
[:]

SPIS TREŚCI

Nepotyzm — co to jest?

Nepotyzm to słowo, które pochodzi od łacińskiego słowa “nepos”, czyli “potomek”. Oznacza faworyzowanie krewnych, znajomych w miejscu pracy. Przykładem jest zatrudnianie po znajomości, przyznawanie podwyżek lub awansów członkom rodziny. W pewnym sensie jest to rodzaj korupcji, czyli nadużycia stanowiska publicznego w celu uzyskania korzyści dla siebie.

Na początku odnosiło się do uprzywilejowanego traktowania krewnych przez papieży, kardynałów kościoła w średniowieczu. Przyznawali swoim krewnym fortuny, które pochodziły ze środków publicznych. Znanym przykładem jest papież Kalikst III z rodziny Borgia, który uczynił kardynałami dwóch swoich siostrzeńców. Jeden z nich został później papieżem Aleksandrem VI, który był jednym z najbardziej skorumpowanych papieży w historii. Brata swojej kochanki mianował kardynałem, a ten później został papieżem Pawłem III.

Współcześnie nepotyzm powszechny jest w krajach Trzeciego Świata, w których panuje dyktatorski reżim. Kojarzy się głównie ze środowiskiem politycznym, ale nie oznacza, że przypadki nepotyzmu nie pojawiają się w innych krajach, czy sytuacjach.

Nepotyzm w pracy — jakie są przejawy?

Problem nepotyzmu w pracy jest zjawiskiem bardzo częstym, które może wystąpić w każdej firmie i organizacji. Przejawy nepotyzmu w miejscu pracy mogą obejmować:

  • awansowanie i wprowadzanie podwyżek dla osób spokrewnionych lub znajomych. Jest to bardzo krzywdzące dla osób, które przysługują się w firmie i od lat czekają na awans.
  • zatrudnianie członków rodziny, bez kompetencji, doświadczenia ani wykształcenia potrzebnego do wykonywania danego stanowiska. Przyjęta zostaje osoba po znajomości, a nie najlepszy kandydat nadający się do pracy.
  • faworyzowanie krewnych lub znajomych w miejscu pracy, przyznając dodatkowe premie lub ulgi w postaci krótszego dnia pracy.
  • unikanie odpowiedzialności za złe wyniki lub niewłaściwe zachowanie ze strony krewnych lub znajomych pracowników.

Nepotyzm w Polsce

Badania stworzone w 2009 r. przez CBOS wykazały, że aż 87% Polaków uważa, że na stanowiska urzędnicze, bankowe, czy różnego rodzaju spółki zatrudnia się po znajomości. Według raportu NIK z 2010 r., aż 3/4 rekrutacji do usług publicznych była źle przeprowadzana, ponieważ obsadzano swoich krewnych i znajomych. Nepotyzm w administracji to problem, który budzi poważne obawy społeczne i zagraża zaufaniu do państwa i instytucji publicznych. Już wtedy duży procent Polaków uważała, że w Polsce występuje nepotyzm. Patrząc na nowsze badania Światowy Barometr Korupcji z 2021 r. wykonane przez Transparency International wskazują one, że prawie 72% Polaków wierzy, że korupcja w Polsce to duży problem. Zaś na pytanie: “Czy, aby uzyskać dostęp do usług publicznych korzystałeś z formy kumoterstwa/ nepotyzmu” aż 37% Polaków odpowiedziało “tak”. Jak widać, w Polsce od dawna istnieje problem z zaufaniem do urzędów.

Czytaj też: Słownik HR — jakie pojęcia trzeba znać?

nepotyzm w pracy

Czytaj też: Pracownik do wynajęcia — leasing pracowniczy

Przykłady nepotyzmu w polityce, biznesie, kulturze

Poniżej przedstawiamy przykłady nepotyzmu na świecie w obszarze polityki, biznesu i kultury:

  • John F. Kennedy powołał swojego brata, Roberta Kennedy’ego, na stanowisko prokuratora generalnego Stanów Zjednoczonych, a swojego szwagra na pierwszego dyrektora Korpusu Pokoju.
  • Francis Ford Coppola, który był reżyserem Ojca Chrzestnego, obsadzał w swoim filmie swoje dzieci: Sofię Coppolę, Nicolasa Cage’a, Jasona Schwartzmana.
  • Donald Trump obsadził swoją córkę i jej męża swoimi doradcami w Białym Domie, mimo że w Stanach Zjednoczonych istnieje ustawodawstwo, które ma ograniczać takie sytuacje.
  • W Korei Północnej po rządach Kim Ir Senie, władzę przejęli jego synowie: Kim Dzong II i Kim Dzong Un.
  • Bill Clinton zatrudnił swoją żonę i córkę na wysokich stanowiskach państwowych i w fundacji.

Nepotyzm w pracy — jakie są skutki?

Praktyka nepotyzmu w firmach ma negatywny wpływ na środowisko pracy oraz na społeczeństwo. Prowadzi do większych różnić między ludźmi, które utrudniają awans zawodowy innym zasłużonym pracownikom. Potęgują również biedę dla tych, którzy mają mniej pieniędzy. Konsekwencją nepotyzmu może być również zły wpływ na przedsiębiorstwo. Jeśli zatrudnia się swoich krewnych bądź znajomych bez względu na ich kompetencje zawodowe, może to prowadzić do strat finansowych dla firmy. Nieetyczny nepotyzm źle wpływa również na pracowników w firmie, prowadzi do braku zaufania dla pracodawcy, spadku zaangażowania, motywacji do pracy, większego stresu i trudności ze zdobywaniem nowych umiejętności.

W miejscach, w których występuje nepotyzm, częściej powstają konflikty, więcej się plotkuje, nie stawia się na współpracę, tylko rywalizację. Takie negatywne konsekwencje nepotyzmu mogą prowadzić do niższej wydajności pracy, a nawet do mobbingu. Firmy mogą mieć problem z większą rotacją pracowników oraz złym wizerunkiem firmy, przez co będzie mniej chętnych kandydatów do pracy w przyszłości.

Co można jeszcze zaliczyć do skutków nepotyzmu?

  • trudności w komunikacji zespołu
  • donoszenie na innych pracowników
  • brak poczucia sprawiedliwości w zespole
  • przypisywanie sobie czyichś osiągnięć
  • obniżenie dochodów dla firmy
  • konieczność ciągłej rekrutacji przez ciągłe odejścia pracowników

Czytaj też: Toksyczni ludzie w pracy — jak sobie z nimi radzić?

nepotyzm w pracy

Nepotyzm w świetle prawa — czy nepotyzm to przestępstwo?

Prawo pracy mówi, że wszyscy powinni być równo traktowani w zatrudnieniu, a jeśli tak nie jest, to możemy mówić o dyskryminacji, która jest nielegalna. Nikt w miejscu pracy nie powinien być faworyzowany podczas obsadzania stanowisk i awansowania. Nepotyzm w administracji w naszym kraju jest zakazany, ale przepisy nie są precyzyjne i pozwalają na nadużycia. Powszechnie uważany jest za rodzaj korupcji, ale nie jest traktowane jako przestępstwo. Mimo że istnieje zakaz, to nie ma żadnych kar przewidzianych w przypadku łamania przepisów.

Według prawa osoby spokrewnione mogą pracować w tym samym urzędzie, ale nie może istnieć między nimi podległość służbowa. To oznacza, że osoby sobie bliskie, nie powinny być w relacji kierownik — pracownik. W firmach prywatnych istnienie podległości służbowej może być rozpatrywana poprzez analizę przepisów wewnętrznych, np. regulaminu pracy.

Nepotyzm podlega karze, jeśli staje się przyczyną mobbingu, dyskryminacji, czy łamania praw pracowniczych. Pracownik może zgłosić ten fakt do Państwowej Inspekcji Pracy. Skargę można zgłosić stacjonarnie, bądź przez elektroniczny formularz. Jeśli dyskryminacja występuje również u innych pracowników, można sprawę zgłosić do sądu pracy.

Czym różni się nepotyzm od kumoterstwa?

Praktyka nepotyzmu polega na obsadzaniu stanowisk osobami spokrewnionymi, czyli np. rodziną. Kumoterstwo zaś to termin odnoszący się do faworyzowania w pracy osób niespokrewnionych, a np. bliskich znajomych. Jest to termin znacznie szerszy od nepotyzmu, ponieważ odnosi się nie tylko do krewnych, a głównie przyjaciół i znajomych.

Jak walczyć z nepotyzmem w pracy?

Walka z nepotyzmem w pracy jest trudna i zależy od tego, kto go zapoczątkował w danej organizacji. Jeśli pracownicy widzą, że w firmie dochodzi do nepotyzmu, faworyzowania przez innych pracowników, mogą oni zwrócić się z tym problemem do prezesa firmy. Sytuacja jednak komplikuje się, jeśli to prezes wprowadza nepotyzm do swojej organizacji. Wtedy zostaje jedynie nagłośnienie sprawy lub zgłoszenie pracodawcy, że dopuszcza się dyskryminacji bądź łamania praw pracowniczych.

W celu walki z nepotyzmem w pracy można zastosować kilka strategii:

  • Stworzenie jasnych i sprawiedliwych zasad rekrutacji i awansów — ustalenie obiektywnych kryteriów wyboru kandydatów na stanowiska bądź stworzenie jasnej ścieżki awansu może pomóc zapobiec nepotyzmowi.
  • Promowanie transparentności — dbanie o to, aby proces rekrutacyjny i awansów był transparentny i udokumentowany, może ograniczyć możliwość preferowania krewnych lub znajomych.
  • Szkolenia dotyczące różnorodności i dyskryminacji — edukowanie pracowników na temat różnych form dyskryminacji, w tym nepotyzmu, może podnieść świadomość i zachęcić do przeciwdziałania takim praktykom.
  • Kultura organizacyjna oparta na zasadach — budowanie kultury organizacyjnej opartej na uczciwości, równości szans i sprawiedliwości może ograniczyć tolerancję wobec nepotyzmu.

Występowanie nepotyzmu i kumoterstwa stało się na tyle powszechne na całym świecie, że jest uważane za aspekt nieetyczny. Opinia na temat nepotyzmu wśród większości jest negatywna, ponieważ kojarzona jest z brakiem zaufania dla pracodawców, urzędów. Osoby zaangażowane mogą poczuć się wykluczone na rzecz zatrudniania osób spokrewnionych bądź znajomych.

Sprawdź też: Culture book, czyli księga kultury organizacji — dlaczego warto?

Podobne wpisy

  • shift shock

    Shift shock — czym jest i jak mu zapobiec?

    Shift shock to zjawisko, które może spotkać każdego, kto zmienia pracę, nawet jeśli wydaje się, że dane stanowisko to praca marzeń. Czym dokładnie jest shift shock?


    16.10.2024
  • umowa b2b a urlop wypoczynkowy

    Umowa B2B a urlop wypoczynkowy

    Umowa B2B to coraz bardziej popularny typ umowy. Umowa B2B a urlop wypoczynkowy — co warto wiedzieć?


    07.08.2024
  • praca w małej firmie

    Praca w małej firmie — jakie są zalety?

    Praca w małej firmie niesie ze sobą wiele korzyści, które mogą być kluczowe dla rozwoju zawodowego. Co można zaliczyć do jej zalet?


    25.07.2024
  • rodzaje umów o pracę w polsce

    Rodzaje umów o pracę w Polsce

    Obecnie pracodawca może ze swoim pracownikiem zawierać umowę o pracę w różnej formie. Dzięki temu obie strony umowy mogą między sobą określić i dopasować warunki pracy. Jakie są rodzaje umów o pracę? Jakie są pozostałe formy zatrudnienia? Jak wygląda wypowiedzenie umowy? SPIS TREŚCI Podstawowa forma zatrudnienia Czym jest forma zatrudnienia? Otóż forma zatrudnienia to nic […]


    20.04.2024
  • zawody przyszłości

    Zawody przyszłości — kto będzie poszukiwany?

    Rynek pracy zmienia się wciąż wraz z postępem technologicznym. W niektórych branżach przybywa specjalistów, a w innych ubywa. Czy da się przewidzieć, co będzie za parę lat? Kto będzie najbardziej poszukiwany? Przeczytaj, a dowiesz się jakie zawody przyszłości i jakie umiejętności będą kluczowe w nadchodzących latach.


    20.03.2024
  • praca w zawodzie

    Praca w zawodzie — jak ją znaleźć?

    Po ukończeniu studiów rozpoczyna się nowy rozdział, który dla wielu absolwentów staje się prawdziwym wyzwaniem. Nadszedł moment, aby przekuć zdobytą wiedzę w praktykę i znaleźć wymarzoną pracę. Jednak proces poszukiwania zatrudnienia po studiach często okazuje się trudny i przytłaczający. Praca w zawodzie — jak ją znaleźć? Gdzie szukać sprawdzonych ofert pracy w zawodzie?


    15.03.2024
  • podwyżki dla nauczycieli

    Podwyżki dla nauczycieli 2024

    Nauczyciele od dawna walczyli, aby dostawać wyższe płace. Czy w 2024 roku odnotuje się wzrost wynagrodzenia nauczycieli? Jakie jest średnie wynagrodzenie nauczycieli? Od kiedy pojawią się podwyżki dla nauczycieli w 2024 roku?


    07.03.2024
  • telefon służbowy

    Telefon służbowy — jakie są zasady korzystania?

    Korzystanie z telefonu służbowego to częsty element pracy w wielu firmach, jednak istnieją określone zasady i wytyczne, których pracownicy powinni przestrzegać. Telefon służbowy — jakie są zasady korzystania? Czym skutkuje zniszczenie służbowego sprzętu używanego do celów prywatnych? Jak uregulować zasady dotyczące użytkowania powierzonych narzędzi pracy? Czy służbowy smartfon może być dla pracodawcy narzędziem do ciągłego sprawdzania pracownika?


    07.03.2024
  • start up

    Start up – czym jest i jak działa?

    W Polsce od kilku lat mówi się o firmie typu start up, czyli firmach które powstają w celu znalezienia określonego sposobu prowadzenia biznesu. Mimo różnych definicji startupów, ich głównym celem jest odkrywanie nowych rynków dla swoich produktów i szybkie osiągnięcie sukcesu finansowego. Co to jest startup? Jakie są zalety założenie startupu?


    26.02.2024
  • etyka zawodowa

    Etyka zawodowa — jakie są zasady?

    Etyka zawodowa stanowi fundament działania w każdej dziedzinie zawodowej, od medycyny po finanse i prawo. To zestaw wartości, norm i zasad postępowania, które kształtują profesjonalne zachowanie i decyzje podczas wykonywania zawodu. Czym dokładnie jest etyka pracy? Jakie są zasady etyki zawodowej? Jak duże jest znaczenie etyki zawodowej?


    17.02.2024