Komunikacja interpersonalna — zdolności komunikacyjne

[:pl]

[:]

SPIS TREŚCI

• Czym jest komunikacja interpersonalna?
• Klasyfikacja stylów komunikacji
• Rodzaje komunikacji interpersonalnej
• Bariery w komunikacji interpersonalnej
• Jak rozwijać umiejętności interpersonalne?

Czym jest komunikacja interpersonalna?

Poprzez określenie komunikacji interpersonalnej należy rozumieć dystrybuowanie oraz odbieranie informacji między nadawcą komunikatu, a jego odbiorcą. Pełny proces skutecznej komunikacji interpersonalnej powinien odbywać się w dwóch kierunkach. Po jednej stronie nadawca przekazuje komunikat, czyli konkretny cel komunikacji, a po drugiej odbiorca reaguje tak, że informację zwrotną przesyła nadawcy. Możemy więc mówić o swoistej dwukierunkowości procesu efektywnej komunikacji. W założeniu tym komunikacja interpersonalna to podejmowana w wybranym kontekście wymiana komunikatów werbalnych oraz niewerbalnych w celu osiągnięcia lepszego współdziałania.

Komunikacja interpersonalna charakteryzuje się jednością czasu i przestrzeni wszystkich uczestników komunikacji międzyludzkiej. W związku z tym bardzo często bywa nazywana komunikowaniem twarzą w twarz. Równocześnie w zakresie komunikacji, możemy uznać ją za podstawowy proces społeczny, a więc stanowi podstawę relacji interpersonalnych oraz podstawę działań w społeczeństwie.

Komunikacja interpersonalna odbywa się na trzech poziomach:

− poziom fatyczny – dotyczy swobodnych rozmów prowadzonych zazwyczaj przez osoby słabo się znające,

− poziom instrumentalny – charakteryzuje się zainteresowaniem uczestników procesu osiągnięciem porozumienia w danej sprawie, nawet jeśli ich poglądy się różnią,

− poziom afektywny – występuje, wtedy gdy w procesie komunikowania wymagana jest głębsza znajomość jego uczestników; dotyczy sytuacji, w której komunikujące się ze sobą osoby ujawniają swoje emocje i wartości w celu wzajemnego poznania się.

Klasyfikacja stylów komunikacji

Istnieje kilka różnych stylów komunikacji interpersonalnej, które opisują, jak jednostki wyrażają swoje myśli, uczucia i potrzeby. Wśród nich wyróżnić możemy następujące:

1. Pasywny w kontaktach interpersonalnych osoba przejawiająca dany styl wyraża swoje potrzeby oraz myśli w sposób powściągliwy. Często unika konfrontacji. Z braku umiejętności efektywnego stawiania granic, może mieć trudności w wyrażaniu własnego zdania. Znaczenie ma również narastająca w nich frustracja, która utrudniając efektywną komunikację, może prowadzić do konfliktów.
2. Agresywny: w przeciwieństwie do poprzedniego stylu, osoba umiejętności interpersonalne wykorzystuje w celu pokazania dominacji, nierzadko naruszając przy tym prawa innych osób. Może używać oskarżeń, poniżania i manipulacji, aby osiągnąć swoje cele. Agresywne umiejętności społeczne zazwyczaj nie uwzględniają uczuć ani potrzeb drugiej osoby i mogą prowadzić do konfliktów oraz złej atmosfery w relacjach.
3. Pasywno-agresywny: łączy cechy stylu zarówno pasywnego, jak i agresywnego. Osoba o pasywno-agresywnych umiejętnościach osobistych może unikać konfrontacji i bezpośredniego wyrażania swojego niezadowolenia, ale jednocześnie może wykorzystywać sarkazm, podchwytliwe uwagi lub manipulacje emocjonalne. Dany aspekty komunikacji może prowadzić do zakłopotania oraz dezorientacji u odbiorcy komunikatów.
4. Asertywny: uważany za najzdrowszy i najskuteczniejszy. Osoba asertywna wyraża swoje myśli, uczucia i potrzeby w sposób bezpośredni i szanujący zarówno siebie, jak i innych. Osoba asertywna przejawia silne umiejętności komunikacji, dzięki którym stawia granice, aktywnie słucha i szuka rozwiązań, które uwzględniają potrzeby obu stron. Styl asertywny sprzyja budowaniu zdrowych relacji, rozwiązywaniu konfliktów i wyrażaniu siebie w sposób pozytywny.

Warto pamiętać, że każdy styl może różnić się w zależności od kontekstu i sytuacji. Ważne jest świadome rozpoznanie swoich zdolności interpersonalnych oraz praca nad zdobyciem określonych umiejętności interpersonalnych, sprzyjających efektywnej wymianie informacji i budowaniu pozytywnych relacji z innymi ludźmi.

Czytaj też: Dział HR — czym się zajmuje i jakie ma zadania?

Rodzaje komunikacji interpersonalnej

Komunikacja interpersonalna obejmuje różne rodzaje, które są wykorzystywane w naszych interakcjach z innymi ludźmi. Wśród form komunikacji interpersonalnej wyróżnić można następujące:

1. Werbalna: w najprostszym rozumieniu są to różne rodzaje komunikacji, w których wykorzystujemy słowa oraz język. Przykładami umiejętności są, chociażby rozmowy, dyskusje, przemówienia, prezentacji i wszystkie inne formy porozumiewania się oralnie. Umiejętności komunikacji werbalnej są podstawowymi sposobami wyrażania myśli, uczuć, opinii i potrzeb w interakcjach międzyludzkich.
2. Niewerbalna: odnosi się do wszystkich zdolności nieopartych na słowach. Formami komunikacji niewerbalnej są m.in. mowa ciała, mimika twarzy, gestykulacja, kontakt wzrokowy, ton głosu oraz postawa ciała. Komunikacja interpersonalna niewerbalna może nierzadko przekazywać więcej informacji, niż same słowa, a same w sobie są istotne dla zrozumienia i interpretacji komunikacji międzyludzkiej.
3. Pisemna: swoista forma komunikacji językowej, odnoszącej się bezpośrednio do słów pisanych lub drukowanych. Przykładami umiejętności jest pisanie e-maili, listów, notatek, raportów, wiadomości tekstowych, wiadomości na platformach społecznościowych oraz wszystkie inne formy pisemnego przekazu, jak i te wykorzystywane chociażby w komunikacji zawodowej. Komunikacja pisemna pozwala na dokładne wyrażanie myśli, zapamiętywanie informacji i zachowywanie trwałych śladów porozumiewania się.
4. Medialna: odbywa się za pośrednictwem mediów, takich jak telewizja, radio, telefon, czat internetowy, wideokonferencje. Dzięki tym narzędziom możemy komunikować się z innymi osobami na odległość i utrzymywać interakcje międzyludzkie wirtualnie. Szczególnie sprawdza się w komunikacji zawodowej, gdzie przykłady umiejętności porozumiewania się za pomocą mediów są szczególnie cenione.
5. Międzykulturowa: rodzaj komunikacji społecznej między ludźmi o różnym pochodzeniu kulturowym, językowym lub etnicznym. Konieczne jest, by w zakresie umiejętności komunikacji interpersonalnej uwzględnić różnice kulturowe, normy społeczne, zwyczaje, wartości i oczekiwania, tak by zminimalizować ewentualne bariery komunikacyjne.Ważne jest rozumienie różnych rodzajów komunikacji interpersonalnej i umiejętność dostosowania się do różnych kontekstów i sytuacji. Skuteczna komunikacja interpersonalna opiera się na umiejętności słuchania, wyrażania siebie, rozumienia niewerbalnych sygnałów i budowania pozytywnych relacji z innymi ludźmi.

Bariery w komunikacji interpersonalnej

W komunikacji interpersonalnej mogą występować różne rodzaje barier skutecznego komunikowania, wpływających efektywną wymianę informacji i zrozumienie między ludźmi. Oto kilka głównych rodzajów barier w komunikacji interpersonalnej:

1. Bariera językowa: występuje, gdy osoby komunikujące się posługują się różnymi językami lub mają różne poziomy umiejętności językowych. Może to prowadzić do nieporozumień, błędów interpretacji i utrudnienia w przekazywaniu zamierzonego przekazu.
2. Bariera niewerbalna: tak jak gesty, mimika twarzy, postawa ciała i kontakt wzrokowy, może być również źródłem barier w komunikacji interpersonalnej. Niezrozumiały przez nas sposób stosowania komunikacji niewerbalnej rozmówcy, może prowadzić do dezinterpretacji jego intencji i emocji.
3. Bariera kulturowa: różnice kulturowe mogą wpływać na sposób, w jaki komunikat jest rozumiany i interpretowany. Wartości, normy społeczne, zwyczaje i oczekiwania kulturowe mogą różnić się między jednostkami i kulturami, co może prowadzić do niezrozumienia i konfliktów. Barierę tą ma zarówno komunikacja webalna, niewerbalna jak i międzykulturowa.
4. Bariera emocjonalna: silne emocje, takie jak złość, frustracja, niepewność czy lęk, mogą stanowić barierę w komunikacji interpersonalnej. Kiedy emocje dominują, utrudniają nam skupienie się na przekazywanym przekazie i zrozumieniu nadawcy.
5. Bariera fizyczna: czynniki, takie jak odległość, hałas, zakłócenia dźwiękowe czy ograniczenia sensoryczne, mogą stanowić przeszkodę w prawidłowej komunikacji interpersonalnej. Jeżeli nie ma odpowiedniego dostępu do słuchu lub wzroku, mimo silnych umiejętności komunikacji, może to utrudnić dojście do porozumienia.
6. Bariera poznawcza: różnice w wiedzy, doświadczeniach, perspektywach i umiejętnościach poznawczych między ludźmi mogą prowadzić do barier w komunikacji interpersonalnej. Niezrozumienie skomplikowanych pojęć, brak wspólnego tła czy różne sposoby myślenia mogą utrudniać porozumienie.
7. Bariera technologiczna: w erze cyfrowej komunikacja interpersonalna często odbywa się za pośrednictwem technologii, takich jak e-maile, wiadomości tekstowe czy wideokonferencje. Problemy techniczne, niedoskonałości w transmisji lub ograniczenia komunikacyjne narzucane przez narzędzia technologiczne mogą prowadzić do trudności w komunikacji interpersonalnej. Występuje często, jeżeli jedną ze stron jest osoba starsza.

Czytaj też: Czas pracy — jak go ustalać?

Jak rozwijać umiejętności interpersonalne?

Umiejętności interpersonalne należą do grupy jednych z istotniejszych zdolności. Wykorzystujemy je bowiem zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Oto kilka sposobów treningu interpersonalnego, dzięki któremu być może uda Ci się poprawić komunikację.

1. Słuchaj uważnie: dobry komunikator to dobry słuchacz. Praktykuj aktywne słuchanie, koncentrując się na tym, co mówi druga osoba, bez przerywania i skupiania się na własnych myślach. Daj swojemu rozmówcy pełną uwagę, zadawaj pytania i wyrażaj zainteresowanie tym, co mówi. Kto wie, może przy okazji dowiesz się od niego, jak usprawnić komunikację interpersonalną.
2. Wyrażaj się jasno i zwięźle: skup się na klarownym przekazie swoich myśli. Unikaj zbytniego skomplikowania i zbędnych informacji. W trakcie rozmowy staraj się być zwięzłym, wybierając odpowiednie słowa i unikając niepotrzebnego rozpisywania się – może to prowadzić do powstania bariery skutecznego komunikowania się.
3. Rozwijaj umiejętność pisania: bezbłędne tudzież zrozumiałe pisanie jest doskonałym przykładem umiejętności komunikacyjnych. Ćwicz regularnie, pisząc eseje, artykuły lub blogi na różne tematy. Pracuj nad klarownością, strukturą i precyzją swojego pisania.
4. Ćwicz publiczne wystąpienia: wystąpienia publiczne mogą być trudne dla wielu osób.. Mimo wszystko mogą stać się doskonałym treningiem umiejętności interpersonalnych przydatnych również w porozumiweianiu się w sferze prywatnej. Znajdź okazję do przemawiania publicznie, np. w szkole, na spotkaniu czy konferencji. Przygotuj się dobrze i pracuj nad pewnością siebie.
5. Ucz się od dobrych komunikatorów: zwracaj uwagę na osoby, u których na najwyższym poziomie występują umiejętności interpersonalne. Obserwuj, jak wyrażają swoje myśli, jak używają języka ciała i jak nawiązują kontakt z innymi ludźmi. Możesz również czytać książki lub słuchać podcastów na temat poprawienia komunikacji tudzież treningów interpersonalnych.
6. Zwracaj uwagę na język ciała: umiejętność skutecznej komunikacji nie bazuje jedynie na słowach, ale i języku ciała. Chcąc nabyć umiejętność efektywnej komunikacji, ucz się czytać sygnały niewerbalne u innych oraz zwracaj uwagę na swoje własne gesty, mimikę i postawę. Staraj się wysyłać pozytywne sygnały niewerbalne, które wspierają twój werbalny przekaz.
7. Praktykuj empatię: umiejętność empatii jest kluczowa, by usprawnić komunikację interpersonalną. Staraj się zrozumieć perspektywę drugiej osoby, jej uczucia i potrzeby. Wykazuj empatię i okazuj zainteresowanie drugim człowiekiem. To pomoże w budowaniu silniejszych i bardziej satysfakcjonujących relacji, a zarazem może poprawić komunikację między nadawcą a odbiorcą.
8. Bądź otwarty na feedback: akceptuj konstruktywną krytykę i feedback od innych osób. Dzięki temu będziesz mógł doskonalić swoje umiejętności komunikacyjne, ucząc się na własnych błędach i dostosowując swoje podejście w przyszłości. Zarazem będzie to dla Ciebie doskonałym treningiem interpersonalnym – nikt przecież od razu nie jest ekspertem w znoszeniu krytyki.Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych wymaga praktyki i cierpliwości. Im więcej uwagi oraz cierpliwości włożysz w trening interpersonalny, tym prędzej nabierzesz niezbędnej pewności siebie. Bądź więc świadomy swoich mocnych i słabych stron. Skup się również na obszarach do poprawy. Ważne jest, abyś podejmując próbę rozmowy, skupił się na konkretnym celu komunikacji. Przestrzegaj również zasad skutecznej komunikacji. Dzięki temu nie tylko poprawisz komunikację, ale i przede wszystkim nabierzesz odwagi do stawiania granic – z czasem przyniesie Ci to korzyści nie tylko na polu zawodowym, ale i prywatnym.