Dyskryminacja w zatrudnieniu — na czym polega?

[:pl]

[:]

SPIS TREŚCI

• Definicja dyskryminacji
• Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu — Kodeks pracy
• Poziomy dyskryminacji
• Dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia — czym się różni?
• Źródła dyskryminacji
• Różnicowanie a dyskryminacja — jakie są różnice?
• Przykłady dyskryminacji w zatrudnieniu
• Molestowanie seksualne
• Gdzie zgłosić dyskryminację w pracy? Czy należy się rekompensata za dyskryminację?
• Dyskryminacja w zatrudnieniu — konsekwencje prawne
• Co nie narusza zasad równego traktowania?
• Jak radzić sobie z dyskryminacją w miejscu pracy

Definicja dyskryminacji

Dyskryminacja to słowo z języka łacińskiego (discriminatio), które oznacza nierówne traktowanie, wybiórczą ocenę. To gorsze traktowanie jednostek (w stosunku do ogółu) ze względu na ich bycie innym, wyróżniającym się. Dyskryminacja może mieć miejsce w różnych obszarach życia, w tym w zatrudnieniu, edukacji, dostępie do usług publicznych, mieszkaniach i wielu innych. Dyskryminacja może przybierać wiele różnych form (dyskryminacja pośrednia, dyskryminacja bezpośrednia). Walka z dyskryminacją jest ważnym aspektem promowania równości i sprawiedliwości społecznej.

Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu — Kodeks pracy

Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest równe traktowanie w miejscu pracy. Według przepisów dotyczących dyskryminacji pracownika wskazane są tylko przykładowe czynniki, które mogą stanowić podstawę do potencjalnej dyskryminacji. To oznacza, że kodeks wskazuje na takie przesłanki jak:

• płeć,
• wiek,
• niepełnosprawność,
• rasa,
• narodowość,
• przekonania polityczne,
• przynależność związkowa,
• wyznanie,
• pochodzenie etniczne,
• orientacja seksualna,
• przekonania religijne,

Jednocześnie, przepisy te nie wyłączają możliwości wystąpienia dyskryminacji na podstawie innych kryteriów, takich jak zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, czy pracę w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.

Kodeks pracy nakazuje do równego traktowania pracowników i osób ubiegających się o pracę oraz przeciwdziałanie dyskryminacji w środowisku pracy. Pracodawca dyskryminuje pracownika jeżeli ze względu na niedozwolone kryteria:

• odmawia nawiązania stosunku pracy
• rozwiązuje umowę
• płaci mniej niż innemu pracownikowi, choć wykonują te same obowiązki
• nie daje awansu lub nie przyznaje świadczeń związanych z pracą
• pomija przy wybieraniu osób do szkoleń podnoszących kwalifikacje (np. bierze tylko osoby starsze lub młodsze).

Poziomy dyskryminacji

Dyskryminacja w zatrudnieniu może pojawiać się na kilku poziomach:

• interpersonalnym, czyli zachowania osób lub grup względem innych
• strukturalnym, czyli obowiązujące przepisy prawne, tradycje, zwyczaje
• kulturowym, czyli wartości grupy dominującej stanowiące „normę” i standard oceny

Czytaj też: Staż pracy – czym jest i jak go obliczyć?

Dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia — czym się różni?

Żeby mówić o dyskryminacji w zatrudnieniu trzeba pamiętać, że dyskryminacja nie zawsze jest celowa i świadoma oraz pracodawca nie musi dyskryminować z powodu danej cechy wszystkich pracowników.

Dyskryminację można podzielić na dwa sposoby:

• dyskryminację pośrednią — jest to sytuacja, w której pozornie neutralne reguły, kryteria lub działania prowadzą do niesprawiedliwego traktowania pracowników ze względu na ich przynależność do pewnej grupy. Chodzi o to, że choć reguły wydają się sprawiedliwe dla wszystkich, w praktyce wpływają niesprawiedliwie na określoną grupę pracowników ze względu na ich cechy osobiste, które uważane są za dyskryminacyjne. Przejawem tej dyskryminacji jest również zachęcanie innej osoby do naruszenia zasad równego traktowania.Przykład: W zakładzie pracy są zatrudnieni pracownicy pełnosprawni i niepełnosprawni. Pracodawca wprowadza zmiany dotyczące premii, które dotyczą tylko pracowników pracujących 40 h. Jest to dyskryminacja pośrednia dla pracowników niepełnosprawnych, ponieważ ich maksymalny czas pracy wynosi 35 h.
• dyskryminację bezpośrednią — ma ona miejsce, gdy pracownik jest celowo traktowany w sposób mniej korzystny niż inni pracownicy z powodu jednej lub kilku przyczyn dyskryminacji.Przykład: Kobieta otrzymuje niższe wynagrodzenie niż mężczyzna, wykonując tę samą pracę.

Źródła dyskryminacji

Dyskryminacja może mieć różne źródła, a jej przejawy są powszechne w różnych obszarach życia. Jakie są źródła dyskryminacji?

• stereotypowe — są to uogólnione przekonania ludzi dotyczące danej grupy społecznej
• uprzedzenia — to negatywne oceny, które związane są z negatywnym nastawieniem emocjonalnym (niechęć, lęk, obrzydzenie, strach, nienawiść) wobec:osób niepełnosprawnych (ableizm)osób ze względu na wiek (ageizm)osób innej orientacji seksualnej (homofobia)ze względu na pochodzenie — Żydzi, Muzułmanie, Romowie, (antysemityzm, islamofobia, romofobia)osób ze względu na ich pochodzenie lub klasę (klasizm)osób z innym kolorem skóry (rasizm)osób ze względu na płeć, zazwyczaj kobiet (seksizm)osób transpłciowych (transfobia)

Różnicowanie a dyskryminacja — jakie są różnice?

Różnicowanie ma na celu zapewnienie równych szans i korzyści dla różnych grup ludzi. Jest to działanie podejmowane z zamiarem promowania równości i eliminowania nierówności. To pozytywne podejście, które stara się uwzględniać różnice między ludźmi i dostosowywać środowisko w celu zmniejszenia barier. Przykładem może być dostosowywanie miejsc pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością, aby umożliwić im pełne uczestnictwo w życiu zawodowym.

Dyskryminacja zaś jest to niesprawiedliwe i nierówne traktowanie osób lub grupy. Ma na celu wykluczenie, ograniczenie praw lub dostępu do korzyści danej grupy. Jest to negatywne podejście, które prowadzi do krzywdzenia ludzi na podstawie ich cech.

Czytaj też: Mobbing w pracy – jak go rozpoznać i co robić?

Przykłady dyskryminacji w zatrudnieniu

Dyskryminacja w zatrudnieniu może przybierać wiele różnych form i dotyczyć różnych kategorii osób. Oto przykłady różnych rodzajów dyskryminacji w zatrudnieniu:

• Przy wyborze kandydata do pracy, preferowanie mężczyzn nad kobietami lub odwrotnie.
• Odrzucenie kandydata do pracy ze względu na wiek (zarówno zbyt młody, jak i zbyt stary).
• Mobbing lub niepożądane zachowanie seksualne w miejscu pracy (żarty z podtekstem seksualnym itp.)
• Żartowanie z religii, narodowości, przynależności etnicznej.
• Zwolnienie osoby innej orientacji seksualnej, w momencie gdy pracodawca się o tym dowiedział
• Odrzucenie kandydata z powodu jego niepełnosprawności.
• Odrzucenie kandydata z powodu braku odpowiedniego wykształcenia lub doświadczenia zawodowego, pomimo spełniania innych kryteriów.

Molestowanie seksualne

Molestowanie seksualne to również jedna z form dyskryminacji, jest to dyskryminacja ze względu na płeć. Jego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika lub jego poniżenie, upokorzenie. Molestowanie seksualne może mieć formę zachowań fizycznych, np. dotyku, słowną np. seksistowskie żarty lub gestykulacji. Od molestowania należy odróżnić zachowanie, którego celem jest poniżenie lub upokorzenie pracownika. Molestowanie takie to przejaw dyskryminacji, który nie ma aspektu seksualnego.

Gdzie zgłosić dyskryminację w pracy? Czy należy się rekompensata za dyskryminację?

Nierówne traktowanie pracowników jest zakazane i nie powinno mieć miejsca. Jeśli padło do naruszenia zakazu dyskryminacji w miejscu pracy można ten fakt zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeśli jesteś ofiarą nierównego traktowania, to możesz żądać nawet odszkodowania za dyskryminację. Aby je uzyskać, musisz wystąpić do sądu pracy z pozwem przeciwko pracodawcy. Trzeba wtedy pokazać dowody lub zabrać ze sobą świadków, którzy widzieli bądź słyszeli o danych zdarzeniach.

Ważne!

To na pracodawcy ciąży udowodnienie, że jest niewinny.

Jeżeli sąd uzna, że pracodawca naruszył zasadę równego traktowania, to przyzna Ci odszkodowanie, które nie będzie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Jako ofiara dyskryminacji możesz skorzystać z organizacji pozarządowych czy związków zawodowych.

Dyskryminacja w zatrudnieniu — konsekwencje prawne

Nierówne traktowanie w zatrudnieniu to dyskryminacja, która jest nielegalna. Konsekwencje prawne dla osób lub przedsiębiorstw zaangażowanych w taką praktykę mogą być poważne. Pracodawcy i agencje pracy nie mogą w ogłoszeniach wskazywać preferencji co do pracowników, które dotyczą płci, wieku, sprawności, rasy, narodowości, pochodzenia etnicznego, poglądów politycznych, orientacji seksualnej, religii lub przynależności związkowej. Przykład ofert pracy, które naruszają prawo: „Zatrudnię emeryta”, „Praca tylko dla mężczyzn”, „Wymagane obywatelstwo polskie”.

Podstawa prawna:

Odmowa zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu pracy z wyżej wymienionych względów podlega karze grzywny nie niższej niż 3 tys. zł.

Co nie narusza zasad równego traktowania?

Istnieją takie prace, które ze względu na swoją naturę, wymagają specyficznych kwalifikacji i mogą być obsadzane tylko przez ściśle określone osoby. W takich przypadkach pracodawca może wybierać kandydatów, uwzględniając kryteria takie jak płeć, wiek, wyznanie itp., bez łamania zakazu dyskryminacji.

• Pracodawca nie narusza zasady równego traktowania w zatrudnieniu, biorąc pod uwagę staż pracy, gdy ustala warunki zatrudnienia, decyduje o awansie, lub przyjmuje do szkolenia w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych pracowników.
• Różnicowanie pracowników ze względu na religię lub wyznanie nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, jeżeli wiąże się z charakterem działań prowadzonych w kościołach, innych związkach wyznaniowych lub organizacjach, których działalność jest ściśle związana z religią lub wyznaniem, i jeśli to wymaganie jest uzasadnione i usprawiedliwione.
• Ochrona rodzicielstwa, wiek lub niepełnosprawność pracownika skutkuje zastosowaniem odpowiednich środków, które uwzględniają indywidualną sytuację prawną pracownika.
• Nie dyskryminują działania podejmowane przez określony czas, które mają na celu wyrównanie szans wszystkich pracowników lub znaczną liczbę pracowników, eliminując różnice płciowe, poprzez redukcję nierówności w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy, warunków zatrudnienia, awansu oraz dostępu do edukacji w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych.

Jak radzić sobie z dyskryminacją w miejscu pracy?

Radzenie sobie z dyskryminacją w miejscu pracy może być trudne, ale istnieją kroki, które można podjąć, aby skutecznie rozwiązać ten problem. Jak radzić sobie z dyskryminacją w pracy?

• Zrozum swoje prawa – zapoznaj się z przepisami dotyczącymi równego traktowania i dyskryminacji w miejscu pracy. Dowiedz się, jakie są Twoje prawa i jakie kroki możesz podjąć, jeśli uważasz, że jesteś ofiarą dyskryminacji.
• Dokładnie udokumentuj sytuację – zapisuj wszystkie incydenty i zachowania związane z dyskryminacją, takie jak daty, godziny, osoby zaangażowane, świadków i okoliczności. Staraj się być jak najkonkretniejszy i dokładny w swoich zapisach.
• Rozmawiaj z przełożonym – jeśli jesteś ofiarą dyskryminacji, porozmawiaj ze swoim przełożonym lub działem HR o swoich obawach. Próbuj rozwiązać sytuację na poziomie miejsc pracy, zanim podejmiesz kroki prawne.
• Skonsultuj się z prawnikiem – jeśli negocjacje wewnętrzne nie przynoszą rezultatów lub sytuacja się nasila, rozważ skonsultowanie się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy. Prawnik pomoże Ci zrozumieć swoje prawa i podejmie odpowiednie kroki prawne.
• Rozważ zmianę miejsca pracy – jeśli sytuacja w miejscu pracy nie ulega poprawie, a dyskryminacja utrzymuje się, rozważ poszukiwanie innej pracy w bardziej i przyjaznym środowisku.

W każdym zakładzie pracy powinna funkcjonować zasada równego traktowania pracowników. Jeśli nie jest to spełnione to należy zgłosić dyskryminację w pracy do Państwowej Inspekcji Pracy. Przepisy Kodeksu pracy wyróżniają konkretne formy dyskryminacji (dyskryminacja ze względu na wiek, dyskryminacja kobiet, dyskryminacja osób niepełnosprawnych itp.). Ofiara dyskryminacji może uzyskać odszkodowanie za nierówne traktowanie.

Sprawdź też: Zwolnienie lekarskie a umowa zlecenie