Praca dla nieletnich — jak zatrudniać młodocianych?

[:pl]

[:]

SPIS TREŚCI

• Kim jest pracownik młodociany?
• Kto może zatrudniać młodocianych?
• Formy przygotowania zawodowego
• Warunki pracy dla niepełnoletnich pracowników
• Zatrudnianie osoby niepełnoletniej na podstawie umowy o pracę
• Jak powinna wyglądać umowa o pracę dla osoby młodocianej?
• Jak rozwiązać umowę z pracownikiem młodocianym?
• Wymiar czasu pracy młodocianego
• Prawo do urlopu wypoczynkowego dla niepełnoletnich
• Wynagrodzenie dla młodocianych pracowników
• Obowiązki młodocianego
• Prace wzbronione
• Jaka może być praca dorywcza dla niepełnoletnich?
• Gdzie szukać ofert pracy dla nieletnich?
  

Zgodnie z obowiązującym prawem, zatrudnianie nieletnich i młodocianych pracowników jest całkowicie legalne, jednak obwarowane określonymi wymogami. Należy pamiętać, że praca niepełnoletnich osób nie może w żaden sposób kolidować z ich nauką oraz utrudniać im wykonywania obowiązku szkolnego. Co Kodeks pracy mówi o pracy dla nieletnich?

Kim jest pracownik młodociany?

Pracownik młodociany to osoba nieletnia, w wieku od 15 do 18 lat. Aby móc zatrudnić do pracy młodocianego, musi on spełnić określone warunki:

• skończyć przynajmniej ósmą klasę szkoły podstawowej,
• uzyskać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania określonej pracy.

W przypadku osoby, która nie ukończyła szkoły podstawowej i nie ma 15 lat, zatrudnienie jest możliwe jedynie w celu przygotowania zawodowego. Ma być to forma przyuczenia do pracy.

Osoba, która ukończyła szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat również może być zatrudniona, ale tylko w roku, w którym skończy 15 lat. Może być zatrudniona bez opinii na podstawie umowy o naukę zawodu lub przyuczenie do wykonywania lekkich prac.

Jeśli młodociany ma ukończoną szkołę podstawową, ale jest rok przed osiągnięciem 15 roku życia, to może być zatrudniony na podstawie umowy o naukę zawodu. Zgodę na pracę musi uzyskać od prawnego opiekuna lub przedstawiciela ustawowego. Musi również dostać pozytywną opinię psychologa, lub pedagoga.

Osoba, która ukończyła 18 rok życia, ale nie skończyła ośmiu klas podstawówki, może być zatrudniana na zasadach dla młodocianych, w roku, w którym ukończyła tę szkołę.

Kto może zatrudniać młodocianych?

Aby przygotować młodocianych do zawodu, mogą ich zatrudniać:

• pracodawcy,
• pracownicy, którzy posiadają kwalifikacje od instruktorów praktycznej nauki zawodu,
• osoby, które w imieniu pracodawcy prowadzą zakład pracy,
• pracownicy, którzy prowadzą przygotowanie zawodowe w imieniu pracodawcy

Formy przygotowania zawodowego

Młodociani mogą podejmować się tylko wykonywania prac lekkich. Przygotowanie zawodowe może odbywać się w formie:

• nauki zawodu — ma przygotować osobę niepełnoletnią do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika. Obejmuje praktykę (organizowaną u pracodawcy) i dokształcanie teoretyczne (organizowane w szkole lub systemie pozaszkolnym np. kursy),
• przyuczenia do wykonywania określonej pracy — ma przygotować młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika. Może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką zawodu określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
• rzemieślniczego przygotowania zawodowego — osoby niepełnoletnie mogą pracować u pracodawców-rzemieślników, które dotyczą prac związanych z nauką zawodu, określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.

Warunki pracy dla niepełnoletnich pracowników

Należy pamiętać, że trzeba:

• zapewnić odpowiednią opiekę i pomoc,
• prowadzić akty osobowe,
• prowadzić ewidencję pracowników,
• kierować się takimi samymi zasadami jak przy innych pracownikach (przy zatrudnieniu na umowie o pracę)

Zatrudnianie osoby niepełnoletniej na podstawie umowy o pracę

Pracodawca może zatrudnić młodocianego na czas określony, ale nie krótszy niż:

• okres kształcenia określony w przepisach, które dotyczą klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego
• okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika.

Czytaj też: Czas pracy — jak go ustalać i rozliczać?

Czytaj też: Jak napisać wypowiedzenie umowy o pracę?

Jak powinna wyglądać umowa o pracę dla osoby młodocianej?

Według art. 195 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę dla młodocianych powinna zawierać:

• rodzaj przygotowania zawodowego
• sposób dokształcania teoretycznego
• wysokość wynagrodzenia
• czas i miejsce wykonywania przygotowania do zawodu

Jak rozwiązać umowę z pracownikiem młodocianym?

Umowę można rozwiązać jeśli:

• młodociany nie spełniał swoich obowiązków pracowniczych lub dokształcania się,
• ogłosi się upadłość lub likwidację zakładu pracy,
• obecność młodocianego nie jest już potrzebna,
• kontynuowanie pracy przez młodocianego nie jest już możliwe.

Wymiar czasu pracy młodocianego

Polskie przepisy dokładnie regulują także kwestię czasu pracy niepełnoletnich pracowników. Ściśle określają czas pracy osób niepełnoletnich oraz zasady, na jakich mogą podejmować zatrudnienie.

• nie może pracować więcej niż 8 godzin, a w przypadku młodocianego do 16 lat – 6 godzin,
• czas pracy wlicza się do czasu nauki w takim wymiarze jak obowiązkowy program zajęć szkolnych (bez względu czy odbywa się w godzinach pracy),
• jeśli dobowy wymiar pracy młodocianego pracownika jest dłuższy niż 4,5 godziny, to przysługuje mu przerwa w wysokości 30 minut,
• nie może pracować w godzinach nocnych (22:00 – 6:00, a poniżej 15 lat 20:00 – 6:00) ani godzinach nadliczbowych,
• przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin,
• dla osoby młodocianej przewidziane jest prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerywanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Ponadto, w godziny pracy niepełnoletnich wlicza się czas nauki w ilości, która wynika z programu obowiązkowych zajęć szkolnych. Wymiar czasu pracy określony powyżej obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy

Prawo do urlopu wypoczynkowego dla niepełnoletnich

• Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
• Po roku pracy nieletni pracownik ma prawo do 26 dni roboczych. W roku, w którym skończy 18 lat przysługuje mu 20 dni urlopu.
• Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie osobie młodocianej urlopu na czas ferii zimowych (jeśli nie ma on jeszcze prawa do urlopu to można go udzielić na jego wniosek).
• Na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących – musisz udzielić w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy; okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Wynagrodzenie dla młodocianych pracowników

Osobom młodocianym przysługuje wynagrodzenie, które jest obliczane procentowo do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Wysokość tego wynagrodzenia co kwartał podaje GUS.

Źródło: http://www.wskazniki.gofin.pl/

Obowiązki młodocianego

Podstawowe obowiązki osoby młodocianej:

• dążenie do wykonywania obowiązków zawodowych jak najlepiej, aby osiągnąć wysokie wyniki,
• przestrzeganie czasu i organizacji pracy ustalonych u pracodawcy,
• przestrzeganie zasad związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy i przepisów przeciwpożarowych,
• traktowanie pracodawcy i współpracowników z szacunkiem,
• ciągłe wypełnianie obowiązku dokształcania teoretycznego,
• podejmowanie nauki w zakresie szkoły podstawowej (jeśli takiej nie ukończył),
• przystąpienie do stosownego egzaminu, kończącego naukę zawodu lub przyuczenie.

Czytaj też: Zwolnienie lekarskie a umowa zlecenie

Prace wzbronione

Nie zaleca się wykonywanie pracy wzbronionej osobom niepełnoletnim. Młodociany wykonuje pracę z wyjątkiem prac wskazanych jako prace wzbronione, które ujęte są w rozporządzeniu Rady Ministrów. Na podstawie tego rozporządzenia, pracodawca musi stworzyć wykazy prac wykonywanych w zakładzie pracy:

• wzbronionych młodocianym,
• wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnienie w celu odbycia przygotowania zawodowego.

W ustalaniu tych wykazów powinien brać udział lekarz, który sprawuje profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.

W sprawie prac wzbronionych młodocianym — zatrudnianie osób, które ukończyły 16 lat, nie może być ciągłe. Powinno ograniczać się do czynności podstawowych, które są niezbędne do przygotowania zawodowego.

Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, musisz mu zmienić rodzaj pracy.

Jaka może być praca dorywcza dla niepełnoletnich? Przykłady pracy dodatkowej

Przykładowe prace dla osób młodocianych:

• roznoszenie ulotek,
• praca jako hostessa/host,
• praca w gastronomii,
• call center,
• wypełnianie ankiet,
• pomoc przy zbiorach,
• sprzedawca (np. lodów),
• wykładanie towaru, inwentaryzacja,
• niania,
• wyprowadzanie psów,
• praca w mediach społecznościowych (prowadzenie bloga, kanału na YouTube).

Gdzie szukać ofert pracy dla nieletnich?

Młodociani mogą szukać pracy głównie w internecie. Warto sprawdzać ją w mediach społecznościowych, na tematycznych grupach na Facebooku czy stworzyć profil na Linkedinie. Można również skorzystać z popularnych portali z pracą albo szukać w konkretnych miejscach pracy, czy istnieje zakładka „Dołącz do nas“ lub „Kariera“.

Praca osób młodocianych nie jest nieznanym zjawiskiem – młodzież bardzo często znajduje pracę dorywczą w gastronomii, sklepach, przy rozdawaniu ulotek, inwentaryzacjach. Młode osoby nie mają problemu ze znalezieniem pierwszej pracy. W internecie można łatwo znaleźć pracę skierowaną do takiej grupy wiekowej. Trzeba jednak uważać, bo wiele z nich może nie dostosowywać się do panujących wymogów. Praca, na jaką mogą liczyć młodociani to najczęściej praca dodatkowa, praca sezonowa lub praca dorywcza. Pamiętaj, że w takich grupach można natknąć się na nieuczciwe oferty pracy. Warunki wykonywania pracy dla młodocianego zostały ściśle określone i trzeba się do nich dostosowywać.